Mądre dziecko - portal o rozwoju i edukacji dzieci

W każdej duszy tkwi ziarno mądrości, jest ono ukryte i nieuchwytne. U jednych kiełkuje, u innych obumiera. Jedni pozwalają mu urodzić się i żyć, inni je ranią. Są ludzie, którzy wiedzą, jak dopiąć tego, by z ziarna rozwinęła się i narodziła mądrość, wiedzą, jak ją pielęgnować, by mogła zaistnieć. Pozostali tego nie wiedzą.

R. HESCHEL

Niezwykłe dziecko

Natura wyposażyła wszystkie dzieci w kilka pięknych mechanizmów, dzięki którym potrafiliśmy nabywać wiedzę o ludziach, świecie i o nas samych. Wszystkie sposoby odgrywały olbrzymią rolę w naszym niezwykłym programie odkrywania i poznawania tajemniczego świata. Pierwszy mechanizm, to wiedza wrodzona. Przychodząc na świat, niewątpliwie wiedzieliśmy, że w innych ludziach jest coś szczególnego i że łączy nas z nami specyficzna więź.

Dlatego każde niemowlę wnikliwe obserwuje ludzi i zdecydowanie woli to od obserwacji przedmiotów i zjawisk. Dzieci w czasie pierwszych dziewięciu miesięcy, nim jeszcze zaczną chodzić, mówić czy raczkować, potrafią odróżnić wyraz radości od smutku i gniewu. Żywiołowo również reagują na nasze uśmiechy i miny, dlatego trzymiesięczne bobasy są tak niezwykle rozkoszne. Dzięki temu swoistemu flirtowi niemowlęta omijając język tworzą bardziej bliską i bezpośrednią więź z ludźmi. Niemowlęta zostały również wyposażone przez naturę w wiedzę o języku nie tylko o jego strukturze, ale również o gramatyce. Dlatego dzieci z całego mnóstwa dźwięków, które je otaczają, bezbłędnie wyodrębniają język, potrafią się go uczyć (jeżeli dzieci mają kontakt z kilkoma językami, również nie stanowi to dla nich żadnego problemu).

Okazuje się, że zdolność ta rozciąga się nie tylko na język mówiony. Przekonują nas o tym dzieci wychowywane w środowisku języka migowego. Dziecko niesłyszące już w wieku 4 miesięcy umie wykonać odpowiedni znak oznaczający, że chce mleka, podczas gdy dziecko zdrowe potrafi jedynie płakać lub rozglądać się dokoła. Zdolności te również dotyczą czytania. Mechanizm drugi: potężna zdolność do uczenia się. Już od momentu urodzenia dziecko intensywnie uczy się otaczającego je świata. Nadaje znaczenie wszystkiemu, co je otacza. Uczy się, co oznaczają różne dźwięki (dotyczy to wszystkich odgłosów, które otaczają dziecko). Poznaje zapachy, smaki i przedmioty. Są to miliony bodźców, które dziecko doświadcza, porządkuje i analizuje. Obserwacje wykazały, że dzieci w procesie poznawania świata bynajmniej nie są bierne. Już od wczesnych miesięcy życia dzieci prowadzą bardzo metodyczne badania tego, co je otacza i wydaje się, że sprawia im to olbrzymią frajdę.

Dziecko eksperymentuje i wkłada wielką energię wykonując czynności, które pomagają im zrozumieć siebie i świat. Łóżeczko, dom, podwórko za domem stają się dziecięcymi laboratoriami. Roczne lub dwuletnie niemowlęta systematycznie badają, jak jeden przedmiot może wpływać na drugi. Jeżeli dziecko chce zabawkę, której nie może dosięgnąć, możemy dać mu grabki. Młodsze dziecko, będzie gniewnie tłuc grabkami wokół siebie, ale osiemnastomiesięczne wykorzysta je do przyciągnięcia zabawki. Niemowlęta biorące udział w tym eksperymencie już po jednej lub dwu próbach zupełnie przestawały myśleć o samej zabawce i tym, że chciały ją dostać, a zaczynają fascynować się możliwością oddziaływania jednego przedmiotu na drugi. Często specjalnie odkładały zabawkę daleko, aby móc ją później przyciągnąć.

Podobnie rzecz się ma z wytrwałym badaniem przez dzieci właściwości przedmiotów. Jeśli pokażecie półtorarocznym dzieciom przedmiot o właściwościach, których się nie spodziewały, na przykład puszkę, która muczy, zaczną ją badać, sprawdzając, czy nie zrobi ona również jakiejś innej zaskakującej rzeczy. Tego rodzaju zabawy z otaczającym światem w poważnym stopniu budują zdolność niemowlęcia do poprawnego rozwiązywania problemów w przyszłości. Niezwykłe trzylatki Dysponujemy dosyć mocnymi dowodami na to, że trzy i czteroletnie dzieci potrafią dosłownie zaglądnąć pod powierzchnię rzeczy.

Wyobraź sobie sytuację, w której pokazujesz trzy- lub czteroletnim dzieciom przedmioty pochodzenia naturalnego, takie jak rośliny czy też kamienie, a następnie przekrawasz je na pół, by pokazać, jak wyglądają w środku. Dzieci powiedzą, że te, które mają takie same środki, są takimi samymi przedmiotami, mimo że z wierzchu zdecydowanie się różnią (np. rośliny). A przedmioty, które różnią się wnętrzami, choć mają podobne powierzchnie, nie są takimi samymi rzeczami. Dzieci również zdają się posiadać pewną wiedzę o tym, czym rośliny i zwierzęta różnią się od np. kamieni. Są one przekonane, że przedmioty ożywione będą miały raczej bardziej złożoną strukturę wewnętrzną, podczas gdy kamienie będą miały strukturę bardziej jednolitą. Choć dzieci te zaledwie osiągnęły wiek przedszkolny, to zdają się posiadać podstawy rozumienia biologii. Dzieci rodzą się wiedząc naprawdę dużo, potrafią nauczyć się jeszcze więcej, a my dorośli jesteśmy po to, żeby je uczyć.

Praktyczna wskazówka dla rodziców:

warto stworzyć dziecku możliwość osłuchiwania się z językiem obcym. Podczas zabawy można puszczać dziecku nagrania kursów językowych. Należy przestrzegać przy tym zasady, że nagranie ma być w tle zabawy, dlatego puszczamy je na tyle głośno, żeby dziecko mogło je słyszeć, ale też na tyle cicho, żeby nie przyciągało to uwagi dziecka i nie rozpraszało go. Również korzystne dla dziecka jest słuchanie muzyki klasycznej, a w szczególności barokowej. Dzięki temu dzieci zachowują swoje zdolności językowe. Taka stymulacja w przyszłości zawsze będzie procentowała większymi zdolnościami lingwistycznymi dziecka, a niektórzy badacze twierdzą wręcz, że również zdolnościami matematycznymi i umiejętnością logicznego myślenia. Na pewno muzyka barokowa wprowadzi do Państwa domu atmosferę odprężenia i harmonii. Zachęcamy do przeprowadzenia eksperymentów w tej dziedzinie.

Praktyczne wskazówki dla rodziców:

warto rzetelnie podejść do zainteresowań dziecka. Dobrze jest odpowiadać na pytania dziecka rzeczowo. Poszukując wraz z dzieckiem odpowiedzi, na pewno sami odkryjemy wiele ciekawych dla nas rzeczy. W żaden sposób nie powinniśmy dawać dziecku do zrozumienia, że jego pytania są dla nas uciążliwe, zniechęcać czy zbywać dziecko. Może ono utracić swoją przenikliwość, co na pewno będzie miało swoje konsekwencje w przyszłości. Musimy pamiętać, że my wychowywaliśmy się głównie na dworze, bez telewizora i zabawek, dlatego siłą rzeczy potrafiliśmy zrobić wieloraki użytek z prostego patyka. Dziś dzieci (szczególnie w dużych miastach) są pozbawione tej możliwości i dużo czasu spędzają w domach. Watro stworzyć dziecku przestrzeń do eksperymentowania i doświadczania (tworzenia zabawek, malowania farbami, wycinania, tworzenia i przerabiania). Watro zaakceptować fakt, że niektóre przedmioty w naszym domu nie są dzieciodporne i pójść z dzieckiem na pewne kompromisy. O tym jak ważne jest to dla rozwoju umysłowego i intelektualnego dziecka będziemy pisać jeszcze w kolejnych artykułach.

Biuletyn Akademii Nauki - www.akademianauki.pl

Pomnażanie intelektu » Niezwykłe dziecko