Pomnażanie intelektu » 8 typów inteligencji
Testy inteligencji nie są ani testami, ani
nie mierzą inteligencji. Nie są testami, bo ich rezultat - iloraz
inteligencji - jest wyłącznie miarą porównawczą. Mówi tylko o tym, czy
ktoś lepiej, czy gorzej od innych radzi sobie z pewnymi zadaniami.
Nie
są też miarą inteligencji. Każdy, kto widział zadania z Narodowego
Testu Inteligencji, wie, że osoby, które uzyskały w nim wysokie wyniki,
nie muszą być zaradne na co dzień ani mieć zdolności społecznych. A to
przecież odpowiada potocznym intuicjom na temat osób inteligentnych.
Inteligencja nie może być opisana jedną liczbą. Jeśli ktoś uważa, że
można ją zamknąć w ilorazie, niech spróbuje odpowiedzieć na pytanie,
kto był inteligentniejszy - Einstein czy Mozart?
dr Wiesław Baryła, adiunkt w Zakładzie Psychologii Społecznej i Osobowości UG
Każdy ma inny styl uczenia się i każdy ma w innym stopniu rozwinięte poszczególne inteligencje.
Zgodnie
z uznaną teorią o inteligencjach wielorakich, którą opracował Profesor
Howard Gardner z Uniwersytetu Harvarda, jest wiele wrodzonych
umiejętności i zdolności, które ludzie wykorzystują do poznania,
zrozumienia i kształtowania ich świata. Innymi słowy — jest wiele
różnych rodzajów inteligencji.
Dwa typy inteligencji są wysoko cenione w tradycyjnej edukacji.
Jeden
z nich to inteligencja językowa - jest to nasza umiejętność czytania,
pisania i porozumiewania się za pomocą słów - doskonale rozwinięta u
pisarzy, dziennikarzy, poetów i mówców.
Drugi typ to inteligencja
logiczna lub matematyczna - nasza umiejętność rozumowania oraz
liczenia. Najlepiej jest rozwinięta u ekonomistów, naukowców,
inżynierów, prawników i księgowych.
Większość
tradycyjnych testów na inteligencję bierze pod uwagę te dwie dziedziny,
a szkolnictwo na całym świecie w przeważającej mierze skupia się na
kształceniu w umiejętnościach z ich zakresu. Wg Gardnera daje to
wypaczone i ograniczone pojęcie o naszych potencjalnych możliwościach
uczenia się. Te umiejętności pomagają dzieciom w sprostaniu obowiązkom
szkolnym, jednak nie zawsze są one najlepszymi wyznacznikami
prawdziwego talentu. Gardner wymienia sześć innych rodzajów
inteligencji:
-
Inteligencja wizualno-przestrzenna
- umiejętność malowania, rysowania, robienia artystycznych fotografii,
rzeźbienia lub wyobrażania sobie trójwymiarowych kształtów - doskonale
rozwinięta u nawigatorów i artystów.
-
Inteligencja
muzyczna - umiejętność układania piosenek, śpiewania, gry na
instrumencie, pisania wierszy, a także stosowania rymu i rytmu.
Szczególnie rozwinięta u kompozytorów, dyrygentów, muzyków.
-
Inteligencja
interpersonalna (społeczna) - umiejętność nawiązywania kontaktów z
innymi osobami - rozwinięta u sprzedawców, nauczycieli i przywódców.
-
Inteligencja
intrapersonalna (refleksyjna) - umiejętność skupienia uwagi na swoich
uczuciach, umiejętność wyciągania wniosków z przeżytych doświadczeń i
umiejętność planowania. Ten rodzaj zdolności wiąże się u niektórych
ludzi z wielką intuicją.
-
Inteligencja ruchowa -
zdolności manualne oraz umiejętności sportowe - dobrze wykształcone u
gimnastyków, tancerzy, rzemieślników i sportowców a także chirurgów.
-
Inteligencja
przyrodnicza - umiejętność rozumienia praw natury i postępowania
zgodnie z nimi - dobrze rozwinięta u biologów, rolników i osób
działających na rzecz ochrony przyrody.
Różni
ludzie posiadają różne inteligencje, lub ich różne kombinacje — i to
właśnie one decydują o sposobie przyswajania wiedzy. Gdy przyjrzymy się
dzieciom oraz dorosłym, zobaczymy, że przez całe życie wszystkim
towarzyszy proces zdobywania wiedzy, w którym odbijają się mocne strony
i słabości poszczególnych osób. Będziemy mogli lepiej się uczyć, jeśli
poznamy i wykorzystamy różnice w podejściu poszczególnych osób do
uczenia się.
Nauka staje się bardziej skuteczna, gdy można
połączyć różne metody nauki w taki sposób, by w procesie uczenia
wykorzystywać wiele rodzajów inteligencji.
Poniżej zawarliśmy opisy poszczególnych rodzajów inteligencji oraz sposobów na ich rozwijanie.
INTELIGENCJA JĘZYKOWA
Osoby obdarzone inteligencją językową lepiej rozumieją świat dzięki słowu mówionemu i pisanemu.
Charakterystyka:
Osoby lubiące czytać i pisać;
osoby
używające bogatego słownictwa, czerpiące przyjemność z gry słów i
zagadek słownych; osoby z zamiłowaniem do języków obcych, łatwo
zapamiętujące i robiące notatki na zajęciach. Są to osoby z talentem
oratorskim, które uczą i skutecznie argumentują, używając słowa
mówionego. To mistrzowie słowa, osoby oczytane, potrafiące w
przejrzysty sposób spisać myśli, a także doskonale zrozumieć słowo
pisane i mówione.
Któż nie lubi dobrych opowieści? Kto
nie lubi dobrych żartów, zagadek lub pięknych wierszy? Jeśli dziecko
lubi opowiadać historie, a także ich słuchać, najprawdopodobniej ma
dobrze rozwiniętą inteligencję językową. Według doktora Thomasa
Armstronga inteligencja językowa to „najprawdopodobniej najbardziej
uniwersalna" inteligencja spośród wszystkich inteligencji wielorakich.
Dzieci, które mają dobrze rozwiniętą inteligencję językową, lubią
słuchać i opowiadać bajki, lubią rymowanki, gry słowne i rzeczy
wykraczające poza ramy konwencji. Elementy tej inteligencji, to
wrażliwość na dźwięki, budowę i znaczenie słów, a także umiejętność
używania języka do zabawiania innych, negocjacji lub instruowania
słuchaczy i czytelników.
Na wiele sposobów można pomóc dziecku
rozwinąć inteligencję językową. - rozwijają ją żarty, zgadywanki,
krzyżówki i gry słowne, a także czytanie. „Najważniejsze, by od
narodzin, lub nawet jeszcze przed narodzinami, głośno czytać dzieciom"
mówi Dee Dickinson. Równie ważne jest śpiewanie, deklamowanie wierszy i
sensowna rozmowa.
Ponieważ inteligencja językowa ma tak wielkie
znaczenie w naszym społeczeństwie, i ponieważ w szkołach kładzie się na
nią ogromny nacisk, rodzice, którzy chcą pracować z dzieckiem w domu
nad rozwojem inteligencji językowej, muszą być bardzo ostrożni, by nie
wywierać na dziecko zbyt wielkiej presji. Wszystko, co robią rodzice w
domu, powinno służyć komunikacji i wytworzeniu silnej, ciepłej więzi
rodziców z dziećmi. Bawcie się więc razem, opowiadając i spisując
bajki, które dziecko wymyśla. Rodzic może rozpocząć bajkę, a potem ją
przerwać i poprosić dziecko o dopowiedzenie dalszej części, gdyż pomaga
to w wyzwoleniu kreatywności dziecka.
Starsze dzieci mogą same spisywać swoje opowiadania, mogą też pisać pamiętnik.
INTELIGENCJA WIZUALNO-PRZESTRZENNA
Osoby obdarzone inteligencją wizualno-przestrzenną najlepiej rozumieją świat dzięki wizualizacji i orientacji przestrzennej.
Charakterystyka:
Osoby czerpiące przyjemność z rozkręcania i składania elementów w jedną całość, układające trójwymiarowe układanki.
Osoby takie przywołują wspomnienia dzięki wizualizacji i z łatwością interpretują mapy i plany.
Określają, modyfikują i zmieniają różne aspekty świata wizualno-przestrzennego.
Są to osoby wyjątkowo wrażliwe na szczegóły, mające bardzo dobrze wykształconą wyobraźnię;
dużo rysują, w sposób graficzny przedstawiają swoje pomysły i bez kłopotu orientują się w trójwymiarowej przestrzeni.
Wyobraźmy
sobie dziecko, które lubi rysować, dobrze układa układanki, właściwie
interpretuje mapy i konstruuje z klocków skomplikowane budowle. Takie
dziecko ma bogatą wyobraźnię i woli książki z wieloma ilustracjami.
Jest to dziecko z dobrze rozwiniętą inteligencją przestrzenną, ale do
wyobrażenia sobie takiego dziecka również trzeba użyć inteligencji
przestrzennej.
Dzieci obdarzone inteligencją przestrzenną świetnie
radzą sobie z układankami, klockami Lego i wszystkimi zabawkami
„konstrukcyjnymi".
Wiele umiejętności zaliczanych do
inteligencji przestrzennej jest ciągle niedocenianych; także w szkołach
umiejętności te są uznawane za mniej ważne od innych. Ellen Winner
opowiada o sytuacji, jaka miała miejsce w czasie badań nad różnymi
rodzajami inteligencji w ramach projektu Project Zero w latach
1984-1993, gdy poproszono dzieci o rozłożenie maszynki do mielenia
mięsa, a następnie o ponowne poskładanie elementów w całość. „Jeden z
chłopców nie nadążał za pozostałymi w czasie zajęć szkolnych, lecz
zadane przez nas ćwiczenie wykonał zdecydowanie najlepiej. Nauczyciele
nie ukrywali wzruszenia, gdy odkryli, że są zadania, w których ten
chłopiec mógł osiągnąć niekwestionowany sukces".
Jeśli
rodzice nie zareagują w porę, dzieci obdarzone wyjątkową inteligencją
wizualno-przestrzenną, które jednocześnie nie mają dobrze rozwiniętej
inteligencji werbalnej i matematycznej, mogą odnosić wrażenie porażki.
Należy wspierać rozwój inteligencji wizualno-przestrzennej dziecka na
wszelkie możliwe sposoby, a przyniesie to korzyści dzieciom i rodzicom.
Warto mieć pod ręką materiały do prac plastycznych, można zapisać
dziecko na zajęcia plastyczne, lub wspólnie z dzieckiem sklejać modele
lub układać układanki. Doskonałą zabawę umożliwiają klocki Lego.
Pozwalajcie dzieciom czytać mapy i pilotować w czasie jazdy samochodem.
INTELIGENCJA MUZYCZNA
Osoby obdarzone inteligencją muzyczną najlepiej rozumieją świat przez rytm i melodię.
Charakterystyka:
Szybko dostrzegają wzory, łatwo rozpoznają rytm, lubią różnorodną muzykę.
Nucą,
wybijają takt muzyki, śpiewają lub grają na instrumencie, mają
trudności w koncentracji, jeśli słychać muzykę, lubią rytm i poezję.
Poznają, doceniają i tworzą rytmy i melodie. łatwo odróżniają
poszczególne elementy muzyczne.
Jak twierdzi Howard
Gardner — twórca teorii inteligencji wielorakich — inteligencja
muzyczna pojawia się najwcześniej, co oznacza, że łatwo ten dar u
dziecka zauważyć.
Dzieci obdarzone tą inteligencją zamieniają w
muzykę prawie wszystko, co robią. Często ładnie śpiewają i potrafią
grać na instrumentach muzycznych. Nawet gdy nie słuchają muzyki, często
słyszą melodie „w wyobraźni". Wybijają rytm, śpiewają i nucą podczas
odrabiania lekcji, a także wówczas, gdy uczą się nowych rzeczy.
Dziecko
obdarzone inteligencją muzyczną może także umieć rozpoznać niewłaściwie
zagrane lub wyśpiewane dźwięki. Zwykle dzieci takie umieją doskonale
wybijać rytm do muzyki i potrafią odtworzyć melodię, którą usłyszały
zaledwie raz lub dwa razy.
Jak postępować, aby rozwinąć
inteligencję muzyczna? Łączcie z muzyką wszystko, co tylko można. Na
spacerze pytajcie: Jakie dźwięki teraz słyszysz? Stawiajcie przed
dzieckiem zadania, które pomogą mu wykorzystać wrodzone zdolności
muzyczne. Można zachęcić dziecko do wystąpienia przed publicznością lub
do napisania piosenki.
Wykorzystując łatwość, z jaką dziecko
pracuje z muzyką, można także wesprzeć je w zdobywaniu wiedzy w innych
dziedzinach. Doktor Thomas Armstrong zachęca do odtwarzania muzyki w
tle podczas pracy lub nauki; ciąg faktów lub spis rzeczy do
zapamiętania można zamienić w piosenkę.
INTELIGENCJA RUCHOWA
Osoby obdarzone inteligencją ruchową najlepiej rozumieją świat przez ruch i fizyczny kontakt.
Charakterystyka:
Osoby
lubiące ruch i kontakt fizyczny. Duże znaczenie odgrywają dla nich
zwierzęta i środowisko naturalne. Radość sprawia im zgłębianie tajników
biologii i zagadnień ekologicznych. Dobrze piszą i dobrze liczą, lubią
wymyślać nowe gry. Z łatwością kontrolują ruchy swojego ciała i bez
trudu posługują się przedmiotami. Lubią biegać, biwakować, pływać,
jeździć na nartach, tańczyć, nie potrafią usiedzieć w miejscu.
Wszystkiego muszą dotknąć i są bardzo wrażliwi na dotyk.
Prawdopodobnie
najgorzej rozumianą inteligencją jest inteligencja ruchowa. Dzieci
obdarzone inteligencją ruchową mają problemy z usiedzeniem na miejscu i
wolą poznawać nowe rzeczy, dotykając ich.
Pojawia się problem, gdy
takie dzieci znajdują się w zamkniętym otoczeniu (na przykład w klasie
szkolnej), gdzie oczekuje się od nich skupienia i ciszy.
Inteligencja
ruchowa często nie jest postrzegana jako dar, lecz jest błędnie
interpretowana jako zaburzenia uczenia, lub nawet jako choroba — uważa
doktor Armstrong. Czasem nawet u takich dzieci rozpoznaje się ADHD i
przepisuje im środki farmakologiczne.
Trzeba jednak pamiętać, że
inteligencja ruchowa nie jest zjawiskiem negatywnym. Thomas Armstrong
poleca zachęcenie dziecka do uprawiania sportu, do przystąpienia do
grupy teatralnej, uczestnictwa w zajęciach artystycznych (np.
rzeźbiarstwo), wykonywania modeli itp. Można także pomóc dziecku w
zastosowaniu jego zdolności ruchowych w bardziej tradycyjnych procesach
poznawania wiedzy. Jeśli dziecko ma nauczyć się na przykład stolic
poszczególnych państw, może narysować kredą mapę na chodniku, napisać
wszystkie stolice i „jeździć" od jednej stolicy do kolejnej. Dziecko
może też ułożyć mapę z układanki, albo wykorzystać swoje ciało jako
mapę i w poszczególnych miejscach ciała umieszczać odpowiednie stolice.
Chociaż inteligencja ruchowa może być najmniej doceniana, i może
trudniej ją zastosować niż pozostałe inteligencje, to jednak
zdecydowanie należy ją docenić. „Inteligencja ruchowa jest w życiu
bardzo ważna" — twierdzi Thomas Armstrong. „Tak łatwo można pozbyć się
kalkulatora, notatnika, komputera, lecz ciało zawsze ze sobą zabieramy".
INTELIGENCJA LOGICZN0 - MATEMATYCZNA
Osoby obdarzone inteligencją matematyczną i logiczną najlepiej rozumieją świat przez ciągi zdarzeń.
Charakterystyka:
Lubią
porządek i denerwują się, gdy przebywają z osobami niezorganizowanymi.
Dokładnie wykonują precyzyjne instrukcje, zbierają informacje, by
rozwiązywać problemy. Często potrafią dokonywać szybkich kalkulacji w
pamięci. Lubią gry i zagadki prowokujące do myślenia. Mają umiejętność
logicznego myślenia, szeregowania, dostrzegania przyczyn i skutków,
tworzenia hipotez, dostrzegania wzorów. Mają racjonalne spojrzenie na
życie.
Dziecko stawia pierwszy krok w kierunku rozwoju
inteligencji logiczno-matematycznej, zanim jeszcze zacznie chodzić.
Bierze do ręki przedmioty, bada je, poznaje związki między przyczyną i
skutkiem — jeśli popchnie piłkę, piłka się toczy. Dziecko poznaje także
takie pojęcia jak „więcej" oraz „mniej". Następnie dziecko uczy się
liczyć elementy i wykonywać „konkretne działania matematyczne" takie
jak odejmowanie dwóch świeczek z całego pudełka świeczek, dodawanie
klocków do wieży z klocków.
Zgodnie z teoriami rozwoju
psychologicznego dziecka, których autorami są Jean Piaget i Howard
Gardner, wyższe myślenie logiczne i matematyczne rozpoczyna się, gdy
dziecko potrafi odłożyć przedmioty i wykonywać obliczenia, stosując
liczby i symbole. Nie trzeba wyobrażać sobie królików i klatek. Umysł
może opierać się na zasadach matematycznych, by umożliwić rozwiązanie
równania. Zadania logiczno-słowne również zbudowane są na zasadach.
Załóżmy, że mamy zdanie: „Jeśli jest zima, nazywam się Fryderyk". Gdy
wiemy, że jest zima, możemy wydedukować, że nasz rozmówca ma na imię
Fryderyk. Nie ma znaczenia fakt, że imię zwykle nie zmienia się w
zależności od pory roku.
Mark Wahl — specjalista w dziedzinie
matematyki z ponad 20 letnim stażem naukowym — twierdzi, że „wczesną
oznaką rozwoju myślenia logiczno-matematycznego jest zamiłowanie
sześcio- i siedmiolatków do odnajdywania zależności między liczbami.
Dzieci w tym wieku z zachwytem pytają: „Wiesz, że 21 to tak jak trzy
razy po 7?"
Niestety, jak twierdzi Mark Wahl, wiele dzieci traci
zapał do liczenia, zanim osiągnie ten etap. Jeśli w szkołach wprowadza
się liczenie abstrakcyjne oparte na zapamiętywaniu, zanim dzieci są
gotowe do stosowania matematycznych symboli, nawet dzieci z wyjątkowo
dobrze rozwiniętą inteligencją logiczno-matematyczną mogą się
zniechęcić, gdyż nie mogą stosować takiego sposobu liczenia, jaki im
najbardziej odpowiada.
Aby rozwinąć w dziecku myślenie
logiczno-matematyczne, Mark Wahl radzi, by „zadawać intrygujące
matematyczne zagadki — takie, dzięki którym dziecko na chwilę się
zatrzyma i pomyśli". Trzeba jak najczęściej zachęcać dziecko do
obliczania uzyskanego rabatu, szacowania, ile jest makaronu w każdym
talerzu, a także do rozwiązywania takich zagadek jak: Ilu kierowców
potrzeba do przewiezienia drużyny piłkarskiej?
Mark Wahl zachęca
rodziców, by codziennie stawiali przed dziećmi zadania polegające na
szacowaniu, liczeniu w pamięci i rozwiązywaniu problemów. „Dzieci
cudownie się rozwijają, gdy widzą, że ich rachunki są dla rodziców
bardzo ważne. A umiejętność liczenia dzieci wykorzystają także na
lekcjach matematyki w szkole" — twierdzi Mark Wahl.
INTELIGENCJA INTERPERSONALNA
Osoby obdarzone inteligencją społeczną najlepiej rozumieją świat, obserwując go oczyma innych ludzi.
Charakterystyka:
Uczą się przez kontakt z innymi osobami.
Umieją
wypracować kompromis, negocjują i potrafią odczuć emocje oraz intencje
innych osób. Potrafią spojrzeć na świat oczyma drugiej osoby. Są to
osoby obdarzone zdolnościami przywódczymi, które umieją znaleźć się w
świecie polityki. Mają wiele zainteresowań i uczęszczają na wiele
dodatkowych zajęć. Umieją organizować pracę w grupie i tworzą pozytywną
atmosferę, która pomaga skupić się na wysiłkach grupy. Potrafią
przyjąć konstruktywne uwagi i odpowiednio zmienić swoje postępowanie.
Jasno i precyzyjnie przedstawiają swoje potrzeby, przy konfrontacji
wykazują się asertywnością.
Elementy inteligencji
personalnej wykorzystujemy prawie we wszystkich naszych poczynaniach.
Istnieje możliwość wspomagania rozwoju tej inteligencji poprzez np.
umożliwienie dzieciom zabaw w większym gronie i zaleca także, by dzieci
uczyły siebie nawzajem. „Pozwólmy im uczestniczyć w życiu społecznym, w
życiu klubów, komitetów, w zajęciach pozalekcyjnych i w działalności
organizacji opartych na wolontariacie. Często dyskutujmy i rozwiązujmy
problemy w gronie rodzinnym. Wspólnie pracujmy" — radzi Thomas
Armstrong.
„Zdecydowanie za często o życiu się tylko mówi" —
twierdzi Thomas Hoerr i dodaje, że dzieci z rozwiniętą inteligencja
językową dobrze radzą sobie w takich sytuacjach, ale pozostałe dzieci
wiele tracą. Także dzieci z rozwiniętymi bardziej „akademickimi"
inteligencjami wiele tracą i nie rozwijają w odpowiednim stopniu
ważnych inteligencji personalnych.
INTELIGENCJA INTRAPERSONALNA
Osoby obdarzone inteligencją intrapersonalną najlepiej rozumieją świat, patrząc na niego ze swojego punktu widzenia.
Charakterystyka:
Mają
jasno sprecyzowany punkt widzenia, odczucia i motywy działania. Lubią
pracę w samotności, zwykle odnoszą sukcesy i nie potrzebują motywacji
zewnętrznej, a także osoby odznaczające się samodyscypliną. Lubią
wiedzieć, dlaczego wykonują konkretne zadania. Potrafią właściwie
ocenić własne umiejętności i słabości, chętnie podejmują wyzwania.
Inteligencja
intrapersonalna pomaga dziecku zrozumieć, że najważniejszy wpływ jaki
może wywierać, to umiejętność wywierania wpływu na siebie. Ta
inteligencja pozwala każdemu z nas wejrzeć w siebie i zobaczyć, nad
czym należy popracować. Inteligencja intrapersonalna w połączeniu z
inteligencją interpersonalną pomaga ludziom wybrać najlepszą drogę w
życiu.
New City School to wyjątkowa prywatna szkoła w Saint Louis
w stanie Missouri, w której wcielane są w życie teorie autorstwa
Howarda Gardnera — widoczne są one we wszystkich aspektach procesu
edukacyjnego. Szkoła ta na swej stronie WWW udostępnia rodzicom
informacje, które mogą pomóc w odkryciu u dziecka wyjątkowo dobrze
rozwiniętej inteligencji intrapersonalnej.
W szkole New City
School panuje przekonanie, że dziecko z dobrze rozwiniętą inteligencją
intrapersonalną zna i rozumie swoje uczucia i swoje mocne strony. Takie
dziecko wie, kiedy można poprosić o pomoc, a kiedy należy rozwiązać
problem samodzielnie. Dziecko obdarzone inteligencją intrapersonalną
wie, jakie sytuacje są dla niego odpowiednie, a jakich powinno unikać.
Takie
dziecko przyjmuje odpowiedzialność za swoje postępowanie, zna swoje
możliwości, lecz jest także chętne do podejmowania ryzyka. Aktywnie
szuka opinii innych osób i wykorzystuje je, podejmując ryzyko, by
poszerzać swoje osobiste horyzonty. Próbuje swoich sił nawet w
sytuacjach, w których wie, że może nie wykazać się wystarczającymi
umiejętnościami, dążąc do wyznaczonego sobie celu — nie porzuca swoich
ambicji i nie rozpamiętuje swoich słabości.
Doktor
Thomas Hoerr — dyrektor szkoły New City School — uważa, że rodzice mogą
zrozumieć inteligencję intrapersonalną swoich dzieci, jeśli sami tę
inteligencję wykorzystują w życiu. Twierdzi, iż każdy rodzic powinien
posiadać „świadomość, że dzieci mogą być mądre na wiele różnych
sposobów". Także rodzice powinni przyjrzeć się swojemu profilowi
inteligencji, by mogli dostrzec, jakie są ich mocne strony, a także by
zorientowali się, czego starają się unikać. „Czy wolicie spędzać wolny
czas na pracach w ogródku?" — pyta Thomas Hoerr. „A może wolicie zaszyć
się w fotelu, by przemyśleć sprawy, którym nie poświęciliście
wystarczająco wiele czasu w ciągu dnia?". Zwykle sposób spędzania
wolnego czasu dobrze określa nasze mocne strony.
Gdy dowiemy się,
jakie inteligencje mamy dobrze rozwinięte, możemy umożliwić dzieciom
kontakt z osobami posiadającymi umiejętności, jakich nam brakuje, a
które dziecko powinno poznać, by łatwiej wkroczyć w życie. Czasem
będzie trzeba poprosić o pomoc rodzinę lub przyjaciół, którzy są
utalentowani w poszczególnych dziedzinach. „Znany jest nam system
wspólnego dojeżdżania do pracy samochodem. Dlaczego więc nie można w
grupie czerpać korzyści z inteligencji poszczególnych osób?" —
proponuje Thomas Hoerr. W ten sposób można dać dziecku możliwość
sprawdzenia, jakie umiejętności powinno rozwinąć.
Doktor Thomas
Armstrong w książce zatytułowanej In Their Own Way (W ich własny
sposób) [wyd. Putnam, 2000] wyraża pogląd, iż najlepszym sposobem
rozwoju dziecka posiadającego dobrze rozwiniętą inteligencję
intrapersonalną, obdarzonego także umiejętnością samo-motywacji, jest
stworzenie dla niego takich warunków, by samo określało dla siebie nowe
cele, by samo wybierało nowe zadania i we własnym tempie wykonywało
zaplanowane przez siebie prace. Takie dziecko musi mieć „szansę
doświadczenia samodzielnej nauki, samo powinno wyznaczać tempo nauki, a
gry i zabawy powinny być specjalnie dla niego zindywidualizowane". Jak
twierdzi Thomas Armstrong, ważne jest też, by dziecko miało w domu
zaciszne miejsce, gdzie może w samotności rozwijać swoje hobby i
zainteresowania, a także — jeśli będzie miało taką potrzebę — w ciszy
oddać się introspekcji.
INTELIGENCJA PRZYRODNICZA
Osoby obdarzone inteligencją środowiskową najlepiej rozumieją świat przez swoje otoczenie.
Charakterystyka:
Osoby
lubiące pracę i przebywanie na świeżym powietrzu. Takie osoby wierzą,
że bardzo ważna jest przyroda i ekologia, a także zwierzęta. Rozumieją
i łatwo zapamiętują różne gatunki występujące w ich otoczeniu. Często
uprawiają ogródki i lubią „dłubać w ziemi". Osoby klasyfikujące
przedmioty w hierarchie - osoby wychowane w środowisku miejskim mogą
rozwijać swoje zdolności w kierunku zapamiętywania i klasyfikowania
przedmiotów w ich „naturalnym" środowisku — mogą to być na przykład
samochody, sportowe buty, okładki płyt.
Jeśli opowiesz
dziecku, co dzieje się w ZOO... czy dziecko uwierzy ci, a potem
„wymusi" wycieczkę do ZOO? Czy twoja córka zna tyle dinozaurów, że
mogłaby być doradcą przy produkcji Parku Jurajskiego? Czy twoje dziecko
sieje i pielęgnuje roślinki albo ma hodowlę mrówek przy domu? Jeśli tak
jest, to istnieje bardzo duże prawdopodobieństwo, że twoje dziecko ma
bardzo dobrze rozwiniętą inteligencję przyrodniczą.
Inteligencja
przyrodnicza to ósma, ostatnia, inteligencja wyszczególniona przez
Howarda Gardnera i oznacza ona umiejętność rozumienia świata roślin i
zwierząt, a także poznania ich różnorodności i potrzeb. Jest to
inteligencja rolników, ogrodników, weterynarzy, botaników, przyrodników
i oceanografów.
Howard Gardner opisuje tę inteligencję w
następujący sposób: „Ta umiejętność była wysoce ceniona w czasach
myśliwych, ogrodników i farmerów, lecz dzisiaj nadal pozostaje
niezbędna na przykład dla botaników. Sądzę też, że znaczna większość
osób w naszym konsumpcyjnym świecie jest obdarzona wysoce rozwiniętą
inteligencją przyrodniczą, co w dzisiejszych czasach oznacza
umiejętność rozpoznawania ogromniej liczby marek samochodów, marek
obuwia, rodzajów kosmetyków itp.".
Oczywiście nie trzeba być
przyrodnikiem ani naukowcem, aby pomóc dziecku rozwinąć inteligencję
przyrodniczą. Maggie Meyer, współautorka książki Discovering the
Naturalist Intelligence: Developing Science Skills Through Adventures
in the Schoolyard (Odkrywanie inteligencji przyrodniczej — rozwój
umiejętności akademickich przez przygody w szkolnym ogródku) [wyd.
Zephyr Press, 1998], opracowała ćwiczenie, które nazwała A Quick
Quadrat (szybka grządka). Ćwiczenie to można wykonać w szkole oraz w
domu. Wystarczy tylko przygotować 1 metr sznurka.
Pokaż dziecku,
jak należy związać końce sznurka i ukształtujcie ze sznurka kwadrat.
Wytłumacz, co to jest grządka, i jak naukowcy zbierają informacje
dzięki prowadzeniu obserwacji na określonym obszarze. Pozwól dziecku
wybrać miejsce — może to być trawnik, a nawet chodnik przy domu. Weźcie
ze sobą notes i ołówek i zachęć dziecko, by spisało wszystko, co
znajdzie na wyznaczonej grządce. Dziecko może spisać dosłownie
wszystko, co znajdzie — kamyki, robaki, rośliny, nasiona.
Następnie
dziecko może narysować mapę wyznaczonej przez siebie „grządki" lub
stworzyć katalog „odkrytych" tam rzeczy. Można też zachęcić dziecko, by
wybrało jeden szczególny element i wymyśliło historię opisującą, w jaki
sposób trafił on na „grządkę". Można też wybrać jeden przedmiot do
bardziej szczegółowych badań, by w ten sposób wydobyć na światło
dzienne zamiłowanie dziecka do roślin, skał lub owadów.
„Dzieci z
zamiłowaniami przyrodniczymi rozkwitają, gdy mogą dużo czasu spędzać na
świeżym powietrzu" pisze doktor Thomas Armstrong w swej najnowszej
książce zatytułowanej In Their Own Way: Discovering and encouraging
your child's multiple intelligences (W ich własny sposób — Odkrywanie i
wspieranie inteligencji wielorakich dziecka) [wyd. Putnam, 2000]. „Aby
pomóc dziecku w prowadzeniu jego własnych badań, rodzice powinni
zapewnić mu odpowiednie narzędzia, takie jak okulary, szkło
powiększające, gogle do prowadzenia podwodnych obserwacji lub zestaw
dla młodego wędrowca — do zbierania próbek w czasie wycieczek". Thomas
Armstrong zachęca także rodziny do wspólnego oglądania programów
przyrodniczych, do posiadania zwierzątek (nawet takich małych jak na
przykład mrówki), a także odwiedzania muzeów przyrodniczych, ogrodów
zoologicznych i innych miejsc, w których można obserwować żyjącą
przyrodę.
Jest wiele innych dziedzin, w których dorośli i
dzieci mogą być utalentowani, i dlatego trzeba te talenty doceniać,
pielęgnować i promować.
Transfer Learning opisuje różne rodzaje
inteligencji, a także umożliwia zdobywanie wiedzy na ich temat,
dostosowanie uczenia się do posiadanych inteligencji i osiągnięcie
sukcesu dzięki własnym zdolnościom. Zachęcamy każdego do sprawdzenia,
które inteligencje u niego dominują, i jakie cechy wspierają posiadane
talenty.
Zachęcamy do zapoznania się z
następującymi pozycjami, które zawierają praktyczne zastosowanie
koncepcji inteligencji wielorakich:
Zabawy fundaMentalne
Młody MISTRZ
Rewolucja w uczeniu
Ucz się szybciej, na miarę XXI wieku
Przedruk ze strony Transfer Learning.
|